Interview Bloem & blad november 2023

Steeds vaker krijgen bedrijven te maken met meerdere generaties op de werkvloer. Het samenwerken tussen deze generaties verloopt echter niet altijd even soepel. Om deze samenwerking te bevorderen, is begeleiding nodig. Marjolein Risseeuw (56) is generatiestrateeg. Ze geeft lezingen aan bedrijven en begeleidt teams over leiderschap vanuit generatieperspectief.
Al ongeveer 25 jaar werkt Marjolein als organisatieadviseur, waarbij ze zich eerste verdiepte in de verschillen tussen mannelijk en vrouwelijk leiderschap. ‘Op een gegeven moment had ik een baan en kreeg ik in drie jaar tijd drie kinderen. Ik wilde daarom voor enige tijd drie dagen in de week gaan werken, in plaats van vijf dagen in de week. Mijn baas vond dat ik dat niet kon maken, omdat ik een belangrijke functie had en het werk altijd doorging. Ik realiseerde me toen dat er niet alleen verschillen tussen mannen en vrouwen zijn, maar ook dat de levensfases waarin mensen zich bevinden enorm kunnen verschillen. Ik besloot daarom een sabbatical van een jaar te nemen en me meer te verdiepen in verschillende generaties op de werkvloer. Momenteel houd ik me daar nog steeds mee bezig, omdat het actueler is dan ooit.’

Verschillende generaties
Generaties kunnen gezien worden als groepen mensen die in ongeveer dezelfde periode geboren en gevormd zijn. ‘Het vormen vindt vooral plaats in de leeftijd van 15 tot 25 jaar en gaat over wat je je kunt herinneren van de muziek, mode, cultuur of historische hoogte- en dieptepunten uit die tijd. Gemiddeld genomen vindt er elke vijftien jaar een generatiewisseling plaats.’
Als generatiestrateeg volgt Marjolein de inmiddels overleden grondlegger van het vaderlandse generatieonderzoek, socioloog Henk Becker. Hierdoor categoriseert ze, net als Becker, vier generaties. De eerste generatie zijn de Babyboomers. Zij zijn geboren tussen 1945 en 1960. ‘Deze generatie wordt gezien als harde werkers die loyaal zijn aan het bedrijf waar ze werken en aan hun collega’s. Het komt regelmatig voor dat babyboomers een veertigjarig jubileum vieren bij een bedrijf.’
‘Na de babyboomers komt generatie X, geboren tussen 1961 en 1975. Bij generatie X zie je vaker, in vergelijking met de babyboomers, dat man en vrouw uit hetzelfde huishouden allebei werkzaam zijn. Daarnaast worden ze ook wel de “uitvinders van de deeltijd” genoemd. Ze vinden het belangrijk om werk en privé in balans te houden.’
Vervolgens is er generatie Y. Zij zijn geboren tussen 1976 en 1990. ‘We zien bij hen dat ze gemiddeld vijf tot zeven jaar bij een bedrijf werken en dat ze het liefst geen vaste werktijden hanteren. Ze willen graag zelf bepalen of ze ’s ochtends vroeg beginnen met werken of dat ze de dag beginnen met sporten en daardoor ’s avonds langer doorwerken. En dan is er nog generatie Z. Dit zijn mensen die zijn geboren tussen 1991 en 2005. Zij kenmerken zich doordat ze een heel korte spanningsboog hebben en vertrekken bij een bedrijf zodra ze het niet meer leuk vinden. Dat komt deels door de keuzestress die zij ondervinden, omdat er veel mogelijkheden zijn waarmee ze hun carrière kunnen beginnen. Tot slot is er ook nog een jongere generatie, maar omdat zij nog niet werkzaam zijn hebben we daar nog weinig informatie over.’

Onbegrip over en weer
Als er wordt gekeken naar de verschillende generaties dan is er nog regelmatig onbegrip over en weer. ‘Er is bijvoorbeeld onbegrip bij oudere generaties over de manier van werken van de jongere generaties. Ouderen hebben een hart voor de zaak en werken op een dag vaak net zo lang totdat ze af hebben wat ze af moeten hebben. Terwijl hun jongere collega’s eerder van werk weggaan om hun kinderen van de kinderopvang te halen en om dan in de avond nog verder te werken. Zij vinden kinderen belangrijker dan werk. Dat is een groot verschil tussen generaties en over hoe zij tegen het leven aankijken. In dit geval adviseer ik ouderen om met de jongere generatie mee te gaan, omdat ze anders vertrekken. Je kunt je niet vasthouden aan “het is altijd zo gegaan, dus we blijven het ook zo doen”. Probeer mee te gaan met de modernisatie van de jongere generatie.’
Volgens Marjolein zie je de verschillen ook terug in de mailwisselingen. Vooral generatie Z en Y denken dat wanneer iemand een mail stuurt, ze gelijk een antwoord terug moeten sturen. Ook willen zij graag een lege mailbox aan het einde van de dag. Oudere generaties zien een e-mail meer als een brief, waar ze wel op willen reageren maar wat geen haast heeft. ‘Nog een ander verschil is op te merken bij vergaderingen. Jongeren willen vergaderingen graag kort houden en vinden het niet nodig altijd iets te zeggen. De oudere generatie heeft juist de neiging om veel te praten en vindt het prettig als iedereen actief deelneemt aan het gesprek. Dit zie je ook terug in winkels. Zowel oudere medewerkers, als oudere klanten hebben vaak de behoefte om een praatje te maken. Jongeren daarentegen hebben daar minder behoefte aan en doen vaak hun aankopen online. Ook jonge winkelmedewerkers hebben vaak minder behoefte aan een gezellig praatje en zijn meer gericht op het verkopen van producten.’

Onderzoek naar interesse en motivatie
Om verschillende generaties dichter bij elkaar te brengen, geeft Marjolein workshops aan verschillende soorten bedrijven. Van luchtvaartmaatschappijen tot voetbalclubs en van gezondheidsinstellingen tot zuivelcoöperaties. ‘Het belangrijkste is dat organisaties onderzoek doen naar waar de interesse en motivatie van de verschillende generaties liggen en hoe ze dat kunnen inzetten. Het is daarom van belang om gesprekken met elkaar te voeren. Hoe willen wij dit doen en hoe pakken jullie dit aan? In een team is daarom niet alleen de man-vrouw verdeling belangrijk, maar ook de verdeling van de verschillende generaties.
Marjolein illustreert het nut van diverse generaties binnen een team, zoals bijvoorbeeld bij een operatie in een ziekenhuis. ‘Jongere generaties zijn namelijk op de hoogte van de nieuwste technieken. Tegelijkertijd is het fijn als iemand van de oudere generatie erbij is. Mochten er complicaties optreden, dan is er iemand met ervaring die dit zou kunnen oplossen. Verschillende generaties zijn op deze manier complementair aan elkaar, waarbij het belangrijk is dat ze zich bewust zijn van elkaars verschillen en overeenkomsten.’
‘Eigenlijk kun je een samenwerking tussen generaties zien als een boeket bloemen’, stelt Marjolein tot slot. ‘In een boeket wil je misschien niet alleen maar rozen of zonnebloemen. Het kan leuker zijn als je verschillende bloemen samenneemt, net zoals je verschillende soorten mensen hebt binnen een bedrijf. Iedereen mag daarbij zijn eigen bloem zijn. Het enige dat belangrijk is dat er voldoende aandacht aan wordt besteed en dat het bij elkaar past.’

Bron: Bloem & Blad