Vijf generaties in het bedrijf: in theorie werkt het perfect, in de praktijk…

Voor het eerst werken er vijf verschillende generaties op de werkvloer en tussen die generaties (van babyboomers tot generatie Z) kan zomaar een halve eeuw werkervaring zitten. Hoe verloopt die samenwerking? We vroegen het de experts.

Er staan volgens Randstad meer verschillende generaties dan ooit samen op de werkvloer. En hoewel we in een tijd leven waarin zowel tieners als 60-plussers in Ramones-T-shirts rondlopen, zijn de generatieverschillen binnen organisaties wel degelijk merkbaar. Joyce Onderwater, docent psychologie aan de Universiteit Utrecht, constateert een toenemende mate van leeftijdsdiversiteit op de werkvloer, en daarmee ook meer uiteenlopende kenmerken. Zij ziet bijvoorbeeld dat ‘jonge medewerkers’ zo snel en efficiënt mogelijk willen werken en beter lijken te multitasken, terwijl oudere medewerkers gewend zijn meer de tijd te nemen voor een taak en alles daaromheen. Zij constateert in haar onderzoek Leeftijdsdiversiteit op de Werkvloer ook dat oudere medewerkers vanuit hun ervaring meer een helikopterview hebben, en dat jongeren sneller geneigd zijn innovaties in te zetten in hun werk.

Generatiestrateeg Marjolein Risseeuw signaleert een ander essentieel verschil: ‘De oudste generatie leeft om te werken. Die gaat pas naar huis als het werk af is. De jongste generatie, gen-Z, gaat naar huis als het tijd is. Zij hecht veel waarde aan het privéleven. Het is de generatie die zegt: dit is wat ík belangrijk vind, dit is mijn lifestyle.’

Loyaliteit

Wie zijn die generaties? Over de exacte indeling ervan wordt getwist, maar volgens Marieke Grondstra, organisatieadviseur bij Kessels & Smit, is de enige wetenschappelijk gevalideerde versie in Nederland als volgt: babyboomers (geboren 1940-1955), gen-X (1955-1970), de pragmatische generatie (1970-1985), gen-Y (ook wel millennials, 1985-2000) en gen-Z (2000-2015).

Grondstra, samen met Aart Bontekoning auteur van het boek Ygenwijs, Generatie Y ontmoet X, Pragmaten en Babyboomers, ziet duidelijk verschillen tussen de ver uit elkaar liggende generaties. ‘De babyboomers, ook wel de protestgeneratie, staan bekend om hun loyaliteit. Zo’n 80 procent van de werkenden in deze groep is man, het is om die reden een nogal masculiene generatie. Millennials vinden graag zelf uit hoe ze willen werken en pakken dan meerdere projecten tegelijk op. Ze kiezen de dingen die ze leuk vinden en besteden daar het liefst zo veel mogelijk tijd aan. Ze laten zich sterk leiden door zingeving, uitdaging en hun persoonlijke ontwikkeling.’

Kliekjesvorming

Het is de kunst om de specifieke eigenschappen en kwaliteiten van die generaties optimaal te laten aansluiten. Makkelijker gezegd dan gedaan. Zo moeten organisaties waken voor kliekjesvorming, een verschijnsel dat volgens Onderwater in de praktijk wel degelijk voorkomt. ‘Ook zien we eerder wederzijdse irritaties richting andere generaties dan die ideale aanvulling en samenwerking.’

Leeftijdsdiversiteit heeft in de praktijk vaak meer ongewenste dan gewenste effecten op de effectiviteit van organisaties, zo leerde Onderwater tijdens haar onderzoek. ‘Mensen categoriseren zichzelf en anderen in groepen. Ze maken onderscheid tussen gelijksoortige ingroup members en ongelijksoortige outgroup members, waarbij ze de eerste groep meer vertrouwen.’ Zij adviseert managers en organisaties om actief te benadrukken welke kwaliteiten verschillende generaties hebben. Managers en organisaties moeten medewerkers aanmoedigen hier gebruik van te maken in hun werk. ‘Zo ontstaat er een positief intergenerationeel klimaat.’

Risseeuw helpt teams in de praktijk met het overbruggen van verschillen. Ze speelt onder meer een generatiespel, voert dialogen en geeft workshops. Het is geen overbodige luxe. ‘In mijn sessies met teams probeer ik altijd over te brengen dat we allemaal verschillend zijn. We gaan daarover dan samen in discussie, waarbij je soms ziet dat de oudere generatie de aandacht er beter bij houdt dan de jongste. Ik merk dat, en vraag dan: wat heb jij meegekregen van de laatste paar zinnen? Dan blijkt dat ze die niet zo gevolgd hebben. Een slim middel om dat tegen te gaan, is om ze een heel specifieke taak te geven. Laat ze bij vergaderingen bijvoorbeeld de tijd bijhouden. Dan gaan zij op tijd naar huis én ze hebben een verantwoordelijkheid.’

Een ander normaal

Grondstra, tevens oprichter van organisatieadviesbureau Generatie STORM, stelt vast dat de generaties in de praktijk nog niet zo vermengd zijn als gewenst. ‘Je ziet binnen managementteams toch vaak niet meer dan twee generaties samen om tafel zitten. Eigenlijk zou je in een directie, omwille van de diversiteit, een vertegenwoordiger van elke generatie moeten hebben. Dan leren ze beter van elkaar waarom die wederzijdse verschillen er zijn en wat daar de toegevoegde waarde van is. Ze zijn tenslotte in een andere tijd opgegroeid, kregen andere invloeden mee, en hebben daarom een ander besef van thema’s als verantwoordelijkheid. Kortom, een ander normaal.’

Risseeuw, die over deze materie het boek Zó X schreef, vindt dat je de generatieverschillen binnen een organisatie juist moet omarmen. ‘De verschillende eigenschappen en kwaliteiten kunnen elkaar heel goed aanvullen. Maar het is wel belangrijk dat er een manager op zit die iedereen met elkaar verbindt.’

Liefdevol

Managers kunnen het niet alleen; ook medewerkers moeten initiatieven nemen om aan generatie-overbruggende teambuilding te doen. Volgens Onderwater hangt daarbij veel af van het klimaat binnen de organisatie en hoe er wordt samengewerkt. ‘Het is belangrijk om de functie en taken aan te passen aan de kwaliteiten van de persoon, waarbij ook rekening kan worden gehouden met leeftijd.’

Risseeuw geeft een voorbeeld: ‘Jongeren snappen technologische innovaties vaak beter. Zij kunnen daar de ouderen mee helpen. Dat geeft hen zelf een gevoel van voldoening en verantwoordelijkheid, en de ouderen zijn blij omdat zij geholpen zijn. Oudere werknemers kunnen zich op hun beurt ontfermen over de jongeren. Ik vraag ze wel eens om op het werk net zo liefdevol te zijn naar die jongere collega’s als zij thuis voor hun kinderen zijn.’

Onderwater concludeert dat verschillende generaties elkaar in theorie perfect kunnen aanvullen, ‘net als andere diverse groepen’. Daar sluit Grondstra zich bij aan: ‘Bedrijven die bewust gebruikmaken van die generatieverschillen, zijn echt innovatiever. Want innovatie krijg je door alle geluiden van de markt op te pikken, en daarvoor heb je álle leeftijdsgroepen nodig.’

Bron en fotos: intermediair.nl